Om meer te weten over welke boommaat geschikt is voor welk paard moeten we eerst meer weten over over de boom in het zadel.
De zadelboom is het geraamte van het zadel, het zorgt ervoor dat het
gewicht van de ruiter die in het zadel zit over een zo groot mogelijk
oppervlak verdeeld wordt. Tevens zit de stijgbeugelophanging aan de boom
vast, de benen van de ruiter steunen op de stijgbeugels en oefenen op
deze manier druk uit op de rug van het paard. Deze druk wordt ook door
de zadelboom over het gehele zadeloppervlak verdeeld zodat er niet een
heleboel gewicht op 1 klein plekje drukt.
Engelse zadels
De meeste engelse zadelbomen zijn gemaakt van verschillende materialen. Traditioneel wordt veel hout gebruikt, soms versterkt met metalen delen, zoals bv het kopijzer. Het kopijzer is de voorboog die de vorm bij de schoft van het paard aangeeft. Vooral dit kopijzer kan veel pasproblemen geven. Het kopijzer moet in dezelfde vorm zijn als de schoft en rugspieren van het paard. Sommige kopijzers hebben lange takken, sommige juist korte. Het kopijzer is het belangrijkste pasdeel van het zadel, en de boommaat is meestal gebaseerd op de maat van het kopijzer.
Tegenwoordig wordt voor de engelse zadelboom ook vaak kunststof gebruikt, soms meer of minder flexibel qua structuur. Vaak ook versterkt met een metalen kopijzer. Als een zadelboom zeer flexibel is over de lengte kan (hoeft niet) het een “kuipje” vormen en dus zorgen voor een minder groot draagvlak. Dit is niet wenselijk dus bij flexibele zadels is het belangrijk te weten of ze in de lengte flexibel zijn of over de diagonaal (buitenkanten). Als deze in de lengte flexibel zijn is het belangrijk dat het zadel over de hele lengte gewicht draagt.
Alle verschillende zadelfabrikanten gebruiken hun eigen boommaten, soms van 1 t/m 5, soms small, medium, large, meestal gemeten tussen de punten van het kopijzer. Vooral de Duitse merken werken met de 32,34 ect maat, maar 32 van het ene merk kan anders zijn dan 32 van een ander merk!
Western zadelboom
De boom van een westernzadel is meestal van hout, al zie je ook steeds vaker kunststof bomen in westernzadels. Bij een “custom-made” zadel wordt meestal eerst de kale boom op het paard gepast en daar het zadel omheen gebouwd. Ook kunnen de maten van de rug genomen worden en waar een passende boom wordt bij gezocht.
de gullet width: dit is de ruimte tussen de 2 bogen van de pommel en deze geeft de wijdte van de kamer weer.
hiernaast geeft de bar angle de hoek van de bars (bij engelse zadels de
“takken”) aan. Deze hoek is zeer belangrijk, want de hoek van de bars
moeten overeen komen met de hoek die de romp achter de schouders maakt.
Hiernaast worden in westernzadels ook rock, twist en flare gehanteerd.
De rock geeft de welving van de rug aan, de twist geeft de ronding in de
lengte van de bars aan en de flare is de ronding van de bars bij de
schouders van het paard.
Boomloze zadels
Op het moment zijn boomloze zadels ook zeer populair. Deze zadels hebben dus geen “geraamte” die het gewicht van de ruiter over het hele zadeloppervlak verdeelt. Er wordt met verschillende maten gewerkt, het beste is om de fabrikant voor uitleg van de maat te vragen.
Het zijn vaak zeer comfortable zadels die het paard veel vrijheid geven en de ruiter dichtbij het paard houden. Het grote gevaar bij deze zadels is drukpuntvorming bij bijvoorbeeld de beugelophanging of bij de zitbeenknobbels van de ruiter. Om dit te ondervangen wordt gewerkt met speciale dekjes met speciale inlages, en worden veel boomloze zadels voorzien van panelen, of een zekere structuur aan de binnenkant. Deze laatste “boomloze zadels” lijken dus alweer veel meer op boomzadels en vormen een soort tussenvorm.
Het passen en comfortabel zijn van een boomlooszadel voor het paard is zeer afhankelijk van het paard, zijn conformatie, bespiering, de anatomica van het boomloze zadel en de rijtechnische kwaliteiten van de ruiter. Voor een aantal combinaties kan het een goede mogelijkheid zijn, maar over het algemeen is een goed passend boomzadel de beste optie.
Juist het onderstreepte deel: een goed passend zadel, is vaak het probleem. En doordat er niet altijd de juiste informatie gewonnen (of gevonden) wordt, of er niet genoeg rekening gehouden wordt met het veranderen van een paard, hebben veel paarden en ruiters al vele boomzadels geprobeerd voor zij met een boomlooszadel beginnen. Vaak geeft dit een enorme verbetering bij het paard te zien, want de eerder gevoelige plekken (vaak door de takken van het kopijzer of de belemmering van de schouder) worden niet gestoord met een boomlooszadel. Belangrijk op is te blijven letten of de zwakke punten van een boomlooszadel voor de paard-ruiter combinatie geen probleem zullen worden na verloop van tijd.
Het gaat niet om een boom zadel vs boomloos zadel, het gaat niet om een engels vs een western zadel. Wat belangrijk is, is dat het zadel anatomisch bij paard en ruiter past, zodat deze 3-eenheid het paardrijden voor iedereen leuk kan maken.