Zadel Dekjes en onderleggers

Een zadeldek (sjabrak, zadeldoek) bestaat in allerlei vormen en maten. Het biedt extra ondersteuning voor de paarden rug.

Maar heeft jouw paard wel een zadeldek nodig? Een zadel behoort immers ook zonder dek, goed op het paard te passen.

En welke moet je dan kiezen?

 

Dit artikel geeft je een overzicht van de diverse mogelijke opties om onder je zadel te leggen.

Waarom heeft mijn paard een zadeldek nodig?

Sommige mensen denken dat je enkel hoeft na te denken over de kleur van je zadeldek. En of deze wel bij je been beschermers past.

Gelukkig weten velen inmiddels ook dat de vorm, textuur, dikte en maat veel belangrijker zijn!

Een dek mag nooit strak liggen op de schoft, dan gaat het knellen, en kunnen drukkingen door het dek ontstaan.

 

Vrijwel iedere ruiter gebruikt een dekje onder het zadel om de paardenrug te beschermen. Maar in theorie zou dit voor zadels met een zadelboom, helemaal niet nodig zijn.

Een goed passend zadel, vormt zicht namelijk perfect naar de paardenrug, met een ideale drukverdeling. In de praktijk ligt dit echter vaak iets anders.

Een zadel kan namelijk nooit helemaal passend zijn of blijven. Niet dat perfectie niet bereikt zou kunnen worden. Maar een paard is nou eenmaal een levend wezen.

Dit betekent dat hij z'n hele leven lang blijft veranderen.

Door invloed van groei, ziekte, voeding, beweging, maar ook seizoen of ruiter.

Om deze reden, helpt een dempend zadeldek, de druk van het zadel en de ruiter, wat meer te verdelen.  Ook vormt het een schokdemper tussen het zadel en de paardenrug en voorkomt het schuren.

Hierdoor krijgt je paard minder snel klachten, wanneer het zadel ietsje anders valt als toen het werd aangemeten.  Een dik dek kan bijvoorbeeld worden gebruikt als het paard door omstandigheden flink is afgevallen of bespiering mist. Of bijvoorbeeld in de winter slanker is, als in het weideseizoen.

Ik heb het hierbij over de dikkere dempende dekjes (minimaal 1 cm dik), met bijv. wol of ander dempend materiaal.

Let er bij het gebruik van een dikker dempend dek op, dat dit niet de pasvorm van het zadel in de weg gaat zitten!

Een dikker dek, verkleint de boom maat van het zadel, waardoor een zadel dat zonder dek, precies pas ligt. Te krap zal liggen met een dik dek er onder.

Gebruik je graag de dikke dempende dekjes, hou daar dan rekening mee in het bepalen van de boommaat van het zadel.

Het is altijd belangrijk het zadel professioneel te blijven beoordelen.  Wanneer het paard te sterk gaat afwijken van de pasvorm van het zadel. Kan dit, ook met hulp van een dikker dek, tot nare blessures en secundaire klachten leiden.

 

Welke dekjes zijn er?

 

1. Het dunne dek of sjabrak wordt gebruikt indien het zadel volledig netjes aansluit.

Deze dekjes veel al van Katoen of een combinatie met polyester en dienen voornamelijk om het zadel te beschermen tegen Zweet en vuil.

Let er op dat deze dekjes de huid wel laten ademen en snel drogen. Een nat dek, zorgt sneller voor broeiplekken, wat gevoeligheid en zelfs witte haren onder het zadel kan veroorzaken.

De dunne dekjes zijn in vrijwel iedere ruitersport winkel te koop, van heel goedkoop tot heel duur. De verschillende vormen zijn ontworpen om de volledige onderzijde

 

van het zadel te beschermen tegen vocht en vuil. En soms is er voor iets meer demping onder de zadel kussens gezorgd middels een deel wol of foam polstering

 

2. Het Western of Trekking Dek.

Western zadels en zadels met foam panelen, hebben geen demping op de rug vu het zadel zelf.

De onderzijde van deze zadels is meestal met dun vilt, wol, of leer rondom stevig foam afgewerkt. Dit zijn veelal zadels met een breder, langer draagvlak / drukverdeling dan bij engelse zadels.

Om voor demping te zorgen op de rug, en zo het paard te beschermen tegen schuren en onvoorzichtige beweging van de ruiter, en eventueel plek te bieden achter het zadel, voor zadel tassen, die zo niet direct op de huid liggen,  gebruiken we dikke pads.

Meestal zijn deze rechthoekig, maar ze worden ook wel rond afgesneden om meer ruimte te bieden aan het achterbeen in de beweging naar voren.

Western of trekking pads, zijn veel al van Dik wol, Synthetisch ademend materiaal, of vilt. Deze pads helpen het zadel ook nog meer met de druk verdeling om het paard zo meer comfort tijdens lange uren onder het zadel te kunnen bieden.

In sommige pads zijn pockets gemaakt om vilt of foam delen in te plaatsen, die de pasvorm van het zadel iets kunnen bijstellen.

Daar de western / Trekking pads dik zijn, dient hier rekening mee gehouden te worden, tijdens het aanmeten van het zadel, daar deze de boommaat iets verkleinen.

 

 

3. Endurance pads / dekjes

In de endurance sport, is comfort voor het paard het aller belangrijkste.  De paarden dienen immers een lange afstand in een bepaalde tijd af te leggen. Deze afstand kan varieren van 20 tm 160 km afhankelijk van hoe ver de combinatie geklasseerd is.

Tijdens trainingen wordt vaak maar 1 dek gebruikt, maar tijdens de wedstrijd vaak meerdere, om het paard van een fris en droog dek te voorzien, met de eigenschappen die het nodig heeft om de volgende etappe zo comfortabel als mogelijk af te leggen, en om hot spots te voorkomen.

Endurance ruiters gebruiken vaak pads en dekjes die goed ademen, veel demping geven, snel droog zijn en al dan niet met of zonder inlage mogelijkheid.

Er wordt voor deze paarden tijdens het aanmeten van het zadel dus ook al rekening gehouden met dat er vaak een wat dikker dek onder moet.

De pads hebben veelal extra schokdempende eigenschappen onder het zadel, zoals een extra gel, wol of foam laag,

De Endurance pads, hebben vaak een vorm die past bij de grote variatie aan zadels die er gebruikt worden, van western tot de lichtgewicht endurance zadels.

En zorgen er voor dat het optimale demping geeft onder het zadel, maar ook zo veel mogelijk ruimte en lucht rond het zadel.

Er is een reden dat de dekjes gebruikt in endurance sport, vaak opvallende kleuren hebben!

Endurance ruiters rijden vaak grote afstanden door alle soorten landschappen, door weer en wind en ook in het donker.

De gekleurde dekjes ( en overig harnachement, + kleding) maakt de ruiter goed zichtbaar. Daarnaast is een ruiter tijdens een wedstrijd, zo voor zijn groom team herkenbaar op afstand.

Rij jij veel buiten? Op de weg zien automobilisten je echt veel sneller met fel gekleurde dekjes en kleding. 

 

4. Boomloos zadel dekjes

Boomloze, en semi boomloze zadels, komen steeds meer in opmars. En dat is niet voor niets. Ze geven het paard de ultieme vrijheid in beweging.

Echter bieden veel boomloze zadels weinig ruimte aan de ruggengraat, en verdelen ze de druk niet tot vele male minder goed als een boom zadel.

Boomloze zadels mogen daarom nooit zonder bijpassend dek worden gebruikt. (muv de trekker zadels bij licht gewicht ruiters)

Er zijn diverse merken dekjes, sjabrakken en pads verkrijgbaar die onder boomloze zadels passen.

De meesten hebben ruimte voor inlagen in het dek. Door het plaatsen van voldoende stevige inlagen in het dek, wordt ruggengraat vrijheid gecreëerd, en ontstaat er demping van de zitbeen knobbels, met een betere druk verdeling van het ruitergewicht op de rug.

Veel van deze dekjes hebben een wollen of sympanova onderzijde om schuiven van het zadel te voorkomen.

De dekjes van Christ vind ik ideaal voor onder deze zadels. ze hebben een mooie pasvorm, drukken niet op de schoft en bieden plaats aan stevige inlagen.

 

 

Maar hoe zit dat nou met onderleggers, de zogenaamde halfpads?

Valt het je ook zo op, kijk even in een willekeurige pension rij bak, en je ziet heel vaak iemand met een mooi bont randje tussen het zadel en het dek rijden.

Het is mode op het moment... maar dit is niet altijd in het voordeel voor het paard.

Onderleggers gebruik je, om bij gebruik van een dun dek onder het zadel, een beetje extra demping en "opbouw" te geven onder de kussens van het zadel. Op het moment dat het paard dit nodig heeft .iv.m. verminderde of gevoelige bespiering op de rug.

Die verminderde bespiering kan komen door minder beweging, ziekte, ouderdom, nog in de groei zijn, of een eerder te krap liggend zadel, waardoor de lange rugspier niet tot ontwikkeling is gekomen.

Het kan ook een stukje exterieur van het paard zijn, waarbij de ruggengraat wat hoger ligt als de rug spier. Een goede zadelpasser zal dit tijdens een check controleren en bepalen hoe en waar aanpassing nodig is.

Idealiter kiest men voor een zadel dat op het moment van het opmeten van het zadel, iets ruimte geeft op de rug. Zo krijgt het paard nl ook de kans om die bespiering aldaar weer op te gaan bouwen.  Echter zal het zadel zodra het paard nog niet in optimale bespiering is dan wat te veel beweging geven.

Dit is dan op te vangen door het gebruik van een onderlegger / halfpad tussen het zadel en het zadeldek. deze zijn vaak van wol, gel, foam, ademend synthetisch materiaal of katoen. De onderlegger tilt het zadel als het ware in z'n geheel iets op, om zo de rugspier te compenseren en ruggengraat te ontzien.

 

Er zijn ook onderleggers waar compartimenten in zitten waar stevig foam of vilt delen in geplaatst kunnen worden. Zo kan er bijvoorbeeld bij atropie rond de schoft, de holte die daar ontstaat worden opgevuld, zodat het zadel niet naar voren duikt. Ook kan een zadel wat wel goed qua boom maat is, maar ivm het exterieur van het paard, net niet helemaal in balans ligt, zo aan de voor of achterkant iets worden opgetild. Of bij een holle rug het midden iets worden bijgevuld (indien een beter passend zadel niet gevonden kan worden.

Op het moment dat het paard door training weer goed in de bespiering zit, kan de onderlegger onder het zadel uit, of de geplaatste inlages verminderd worden.  ( indien deze is gebruikt ivm matige bespiering)

 

 

Er is een uitzondering in engelse zadels waarin ik altijd aanraad een dempende onderlegger of anders een dempend dek te gebruiken.

Dat is bij de zadels die ipv wol kussens, foam kussens / panelen hebben. Deze stevige foam panelen hebben het voordeel dat het zadel paneel niet vervormd, bij bijvoorbeeld een scheef zittende ruiter. Echter geven ze ook minder demping als een wol gevuld kussen.

Ik kies er dus voor, om bij dergelijke zadels gebruik te maken van een extra dempende onderlegger, of een dempend pad onder het zadel. Hierbij dient wel rekening gehouden te worden, bij het aanmeten van het zadel.

 

 

Er is nog al eens verwarring over waar de onderlegger geplaatst wordt. De ene zegt direct op de huid, de ander zegt tussen het sjabrak / dekje en het zadel. Dit is afhankelijk van het materiaal ( en de vorm)

Een wollen onderlegger met rand, past uiteraard niet onder het sjabrak. Deze plaatst men tussen het zadel en het sjabrak. Het jammere hier van is, dat indien het om medicinale wol gaat, de wol geen optimale ademende werking kan geven op de rug.

Er zijn daarom ook 100% wol onderleggers, zònder rand, die onder het sjabrak geplaatst kunnen worden.

Let er echter op dat het om 100% wol gaat.  Van Synthetisch wol, ontstaan incidenteel warmte / brand plekken op de rug.

Synthetische en gel onderleggers worden altijd tussen het dek en het zadel geplaatst.

 

Een laatste opmerking gaat over de Gel onderleggers. Deze zijn va ongeveer jaren 90 steeds meer in gebruik gekomen. En zouden de druk en oneffenheden beter verdelen. Echter zorgen de oudere modellen juist veelal voor warmte ophoping onder het zadel. Hebben ze grotere kans van schuiven onder het zadel. En zelfs piek belasting door dat de gel opschoof of juist samen drukte.

De ouderwetse Gel pads, zijn daarom geen aanrader. Er zijn vele moderne varianten van gekomen, die door bijvoorbeeld een honing raat structuur lucht bieden onder het zadel, op hun plaats blijven liggen (al dan niet reeds op het zadel vast zitten)  en van een betere soort gel zijn die dempend werkt.